Een veel gestelde vraag in de islamitische wereld is of moslims mogen beleggen. Hier is nog niet zo gemakkelijk antwoord op te geven. In principe is dit toegestaan, maar er kleven nog wel de nodige haken en ogen aan. Een bijkomende vraag: is beleggen haram of halal? In deze blog wordt ingegaan op de aspecten van beleggen voor moslims en op welke manieren dit wel en niet toegestaan is.
Is beleggen haram of halal?
Om te weten of beleggen voor moslims halal of haram is, is een toelichting van deze begrippen wel handig. Halal betekent dat iets voor moslims is toegestaan. Dit kan van alles zijn, van levensmiddelen tot, inderdaad, beleggen. Het tegenovergestelde hiervan is haram. Dit betekent dat iets niet toegestaan is volgens de regels van de islam. De regels betreffende halal en haram zijn afgeleid uit de Koran (islamitisch heilig boek), de Hadith (islamitische overleveringen) en de hieruit voortgekomen soenna (manieren en aanbevelingen).
Wat zijn de islamitische regels rondom beleggen?
In principe mogen moslims handelen in aandelen, dit is dus halal. Wel zijn er een aantal beperkingen opgelegd. Hieronder de belangrijkste:
Je mag geen aandelen kopen of verkopen van bedrijven die haram zijn. Het kan bijvoorbeeld zijn dan een bepaald bedrijf in producten handelt (bijvoorbeeld varkensvlees of alcohol) die haram zijn. De aandelen worden dan ook als haram beschouwd.
Je mag geen aandelen kopen of verkopen van banken die werken met rente. Rente wordt namelijk als haram gezien.
Je mag de winst die je haalt uit de beleggingen niet laten beheren door een bank die met rente werkt. Zo wordt je winst vermengd met de uitgekeerde rente en dat is niet toegestaan.
Je mag geen aandelen kopen en verkopen van verzekeringsmaatschappijen. Het is namelijk zo dat verzekeringspolissen ook over rente gaan en vaak onduidelijk zijn over de inhoud van het product.
Waarom is rente haram?
Uit bovenstaande teksten blijkt dat islamitisch beleggen voornamelijk haram is als het gaat om rente. Zodra het woordje rente ook maar een klein beetje om de hoek komt kijken, is beleggen al haram. Waar komt dit eigenlijk vandaan?
Volgens de islamitische wereld vergroot rente de kloof tussen arm en rijk. Het is prima om als moslim je kapitaal te vergroten, maar niet door je geld uit te lenen en hier rente over te ontvangen. Je hebt er namelijk niet voor gewerkt. Andersom mag je ook geen rente betalen, omdat je dan in principe meer geld kwijtraakt dan je oorspronkelijk zou moeten betalen en je dan dus armer wordt. Het principe dat hier geldt, is dat volgens de Koran en de soenna niet toegestaan is dat rijke mensen voordeel halen uit het lijden van arme mensen.
Hoe kun je op een verantwoorde manier islamitisch beleggen?
Uit bovenstaande teksten blijkt dat het zeker mogelijk is om als moslim te beleggen. Je moet er vooral voor zorgen dat je niet met rente te maken krijgt. Er zijn verschillende mogelijkheden om als moslim toch te beleggen. Hieronder volgt een mogelijk stappenplan.
Stap 1. Kies een broker gericht op islamitisch beleggen
Beleggen kun je alleen maar via een instantie die voor jou de transacties uitvoert, dit noem je een broker. Wil je bijvoorbeeld een aandeel kopen dan geef je de broker opdracht om dit voor jou te doen. Voor de verkoop werkt dat hetzelfde. Uiteraard rekent een broker wel kosten voor zijn diensten, maar dit zijn transactiekosten en is geen rente. Voor islamitisch beleggen is het van belang dat je een broker neemt die hierop gericht is. Er zijn brokers die een speciale account aanbieden voor moslims die willen beleggen.
Een broker die gericht is op islamitisch beleggen kan jou vertellen welke producten halal en welke haram zijn. Bij een goede islamitische broker worden deze al voor je geselecteerd. Daarnaast zorgt de broker ervoor dat je niet te maken krijgt met rente in welke vorm dan ook. Dit houdt onder meer in dat er geen rente op transacties of contracten worden geheven. Ook heb je geen commissiekosten en kun je gebruik maken van hefbomen die rentevrij zijn.
Stap 2. Een islamitisch account gebruiken
Ze zijn er niet in groten getale, maar er zijn wel degelijk brokers die een islamitisch account aanbieden. Meestal noemt men dit een Islamitisch Forex account. Als je een dergelijk account aanmaakt, ben je er zeker van dat je halal aan het beleggen bent. Een Islamitisch Forex account heeft in ieder geval de volgende kenmerken:
- Je betaalt geen rente over je transacties.
- Je koopt en verkoopt zonder vertraging: je positie blijft niet open staan.
- Het geld waarmee je transacties doet, wordt rechtstreeks overgemaakt van koper naar verkoper en andersom. Het komt dus niet tussentijds op een rekening van de broker te staan.
- Bijkomende kosten van de transacties worden direct betaald.
Zoals gezegd zal je wel even op zoek moeten naar een islamitisch account. De Westerse wereld is nog niet helemaal gericht op halal beleggen.
Stap 3. Aan de slag met islamitisch beleggen
Oké, je hebt een broker gevonden waar je halal kunt beleggen en je hebt een islamitisch account aangemaakt. Nu is het tijd geworden om te beginnen met beleggen. Ten eerste maak je geld over naar je account. Dit kan op allerlei manieren, bijvoorbeeld via iDeal, PayPal, een credit card over een gewone overboeking. In principe wordt het geld direct op je account bijgeschreven. Vanaf dat moment ben je klaar om te gaan beleggen.
Stap 4. Zelf aandelen kiezen of islamitische fondsen gebruiken?
Nu is het zaak om de juiste aandelen aan te schaffen. Het gaat er hierbij om dat je geen aandelen koopt van bedrijven die haram zijn, bedrijven die een slechte reputatie hebben op het gebied van eerlijk handelen of bedrijven die in rente handelen, zoals banken en verzekeringsmaatschappijen. Bij veel brokers moet je zelf uitzoeken of je de aandelen die je op het oog hebt niet haram zijn. Er zijn echter ook brokers die werken met speciale islamitische fondsen.
Als je investeert in een beleggingsfonds dan koop je niet een los aandeel, maar een mix van verschillende aandelen. Dergelijke fondsen worden samengesteld door beleggingsexperts die het fonds ook beheren en de aan- en verkopen doen. Een fonds bestaat uit aandelen van verschillende bedrijven in verschillende soorten, zodat je je risico goed kan spreiden. Bij een islamitisch beleggingsfonds bestaat het fonds uitsluitend uit aandelen van bedrijven die halal zijn. Dat heeft de beheerder van het fonds al voor je uitgezocht. Een bekend islamitisch fonds is het Amana Mutual Fonds.
Is beleggen in vastgoed Haram?
Je kunt beleggen in aandelen of valuta, maar er zijn ook veel mensen die beleggen in vastgoed. Ook hier lopen moslims weer tegen het probleem van de rente aan. De meeste mensen kunnen niet een huis zo maar even cash betalen en dan zal er een hypotheek aan te pas moeten komen. Het probleem van een hypotheek is dat je rente moet betalen over het bedrag dat je leent om het huis te kopen. Je zou dus kunnen zeggen dat beleggen in vastgoed haram is, maar er zijn oplossingen.
De Murabaha- constructie
De halal hypotheek, ook wel de Murahaba- constructie genoemd, is een manier om toch een huis te kunnen kopen zonder hypotheekrente te betalen. In deze constructie koopt de bank het huis om deze vervolgens voor een hoger bedrag (de winstopslag) te verkopen aan de toekomstige eigenaar. Deze betaalt het aankoopbedrag plus de winstopslag in termijnen terug. In dit geval betaal je dus geen rente, omdat deze eigenlijk verwerkt is in de verkoopprijs van de bank (de winstopslag).
Het zal duidelijk zijn dat een halal hypotheek minder voordelen heeft dan een ‘gewone’ hypotheek. Je hebt geen verschillende aflossingsmogelijkheden en ook kun je niet profiteren van een variabele rente. Daarnaast kun je ook geen hypotheekrente aftrekken, want die is er immers niet.
Binnen de islamitische wereld is er ook kritiek op de halal hypotheek. In principe betaal je eigenlijk wel rente alleen in een andere vorm (winstopslag). Het lijkt dan ook meer op een vorm van creatief boekhouden. Daarnaast leen je toch nog altijd geld en koop je het huis niet in een keer. De Murabaha constructie is bedoeld als een koopovereenkomst en niet als een lening.
Waar laat je de winst uit islamitisch beleggen?
Als je halal gaat beleggen en je maakt winst dan zul je op den duur ook ergens met je verdiende geld heen moeten. Veel mensen zullen het geld niet eeuwig op hun account bij de broker willen laten staan en er ook iets mee doen. Een logische stap is dan om het op een bankrekening te zetten. Echter, nu komt de rente weer om de hoek kijken, want je ontvangt bij een bankrekening ook rente Al is dit tegenwoordig niet zo veel, het is er toch en dat is haram. Een mogelijke oplossing is dan islamitisch bankieren.
Wat is islamitisch bankieren?
Islamitische broker, ben je er dus zeker van dat een dergelijke bank halal is. Een islamitische bank hanteert de volgende uitgangspunten:
Een islamitische bank mag geen hoge rentes (woekerrente) heffen, zoals bijvoorbeeld op credit cards gebeurd.
Islamitische banken mogen niet investeren in goederen die haram zijn, bijvoorbeeld varkensvlees, alcohol of wapens.
Ook mogen islamitische banken niet handelen in aandelen die afgeleid zijn van goederen die haram zijn. Ze mogen bijvoorbeeld niet in aandelen handelen van een verzekeraar of een bierbrouwerij.
Een islamitische bank mag geen hoge risico’s nemen of grote onzekerheden aangaan. Een voorbeeld hiervan is iets verkopen, terwijl je het zelf nog niet in bezit hebt. Dit wordt gezien als gokken en dat is haram.
Islamitische banken mogen geen ’trucs’ uithalen om de regels vanuit de islam te omzeilen. Stel: de bank leent een bepaald bedrag uit en de lener betaalt dit terug plus een schenking van vijf procent. Dan is deze ‘schenking’ in principe hetzelfde als rente betalen. Dit is dus niet toegestaan.
De voordelen van Islamitisch beleggen
Het lijkt alsof islamitisch beleggen vooral veel beperkingen kent ten opzichte van ‘gewoon’ beleggen. Toch kent islamitisch beleggen wel degelijk een aantal voordelen. Hieronder een opsomming:
Je belegt niet in bedrijven die haram zijn. De wapenindustrie, de alcoholbedrijven en meer van deze ondernemingen worden door jou niet rijker dan ze al zijn.
Er zijn diverse islamitische banken te vinden die jouw geld kunnen beheren zonder de regels van de islam te overtreden. Je bent niet overgeleverd aan een ‘gewone’ bank die bijvoorbeeld rente uitkeert.
Er zijn speciale islamitische beleggingsfondsen. Je weet dan zeker dat je handelt in aandelen die halal zijn. Je hoeft niet zelf onderzoek te doen of een bepaald aandeel haram of halal is.
Naast aandelen kun je ook handelen in valuta en crypto currency. Je bent dus niet aangewezen op slechts een product (aandelen).
De nadelen van islamitisch beleggen
Beleggen voor moslims heeft ook nadelen, maar op zich hoeven deze geen reden zijn om niet te gaan beleggen. Je spreekt in principe meer over beperkingen dan over nadelen. Ook hier een opsomming.
Je kunt niet gebruik maken van alle mogelijkheden die beurshandel biedt. Denk bijvoorbeeld aan derivatenhandel (je verkoopt iets wat je nog niet in je bezit hebt) of het hefboomprincipe (je kunt extra verdienen aan een aandeel).
Handelen in alle beleggingsproducten die er aangeboden worden, is niet mogelijk. Een voorbeeld hiervan zijn obligaties, omdat deze voornamelijk werken met rente.
Beleggen in vastgoed lukt ook niet, omdat je dan met de hypotheekrente in aanraking komt.
De Westerse wereld is nog erg weinig gericht op islamitisch beleggen. Je zult echt een tijdje op zoek moeten naar een (goede) islamitische broker of bank.
Het verschil tussen halal en haram beleggen is, ook voor moslimgeleerden, soms moeilijk aan te geven en verschilt ook per gebied. Een transactie die in het ene gebied haram is, kan in een ander gebied halal zijn en andersom.
Antwoord: is beleggen voor moslims haram?
Het is haast mogelijk om deze vraag te beantwoorden met een simpel ja of nee. In principe is het voor moslims niet verboden om een aandeel te kopen en deze later weer te verkopen met winst (of verlies). Beleggen op zich is dus zeker halal. Het ‘probleem’ is met name dat er allerlei aspecten aan beleggen vastzitten die wel haram zijn. Hierdoor wordt beleggen voor moslims wel behoorlijk beperkt als je dit vergelijkt met beleggen voor niet- moslims. Belangrijke beperkingen zijn:
Rente
De belangrijkste beperking die voor moslims geldt, als het om beleggen gaat, is de rente. Helaas voor hen heb je in de beleggingswereld daar heel veel mee te maken. Er zijn zelfs producten die alleen maar draaien om rente (bijvoorbeeld obligaties) of de aankoop van vastgoed. Je zult als moslim je dus goed moeten verdiepen in welke producten met rente te maken hebben (bijvoorbeeld een hypotheek) Ook is het belangrijk om te kijken welke bedrijven en financiële instellingen werken met rente (bijvoorbeeld banken, verzekeraars en brokers).
Producten die haram zijn
De tweede belangrijke beperking waarmee je te maken hebt, is de bedrijven die handelen in producten die haram zijn. Om maar een paar voorbeelden te geven. Je mag geen aandelen bezitten van een vleesbedrijf dat in varkensvlees handelt en je mag ook niet investeren in een wijnboer. Hierdoor kan het best zijn dat er hele winstgevende aandelen aan jouw neus voorbij gaan. Aan de andere kant blijven er natuurlijk een heleboel aandelen over van bedrijven die halal zijn. Daar zal heus wel iets tussen zitten die ook zeer winstgevend zijn.
Conclusie
Het antwoord op de vraag of beleggen voor moslims haram is, zou moeten zijn: nee, tenzij… Als je als moslim kunt leven met de beperkingen die je tegenkomt, is het zeker mogelijk om halal te beleggen. Daarnaast hoef je ook niet te pionieren op dit gebied, want er komen steeds meer islamitische banken, brokers en fondsen. Langzaam maar zeker houdt de Westerse wereld zich steeds meer bezig met islamitisch beleggen. Het is zelfs zo dat ook niet- moslims zich bezighouden met islamitisch beleggen.
1 gedachte over “Is beleggen voor moslims haram?”